art action anamnčse esthétique, histoire et théorie de l'art contemporain @ |
revelint - revue électronique internationale
- Paris
Józef Bury, " Cyberprzestrzen i iluzja lokalna - notatki
robocze 2002-2004 ", ss. 18-22, in : V Miedzynarodowe Spotkania
Sztuki Katowice 2004 / 5th International Art Meeting Katowice 2004,
Galeria Sztuki Wspolczesnej BWA Katowice, Katowice 2006
Józef Bury
Cyberprzestrzen i iluzja lokalna - notatki robocze, 2002-2004
Instynkt
trwania i poczucie odrebnosci mojego ciala oraz codzienne doswiadczanie swiata
w postawie naturalnej utwierdzaja mnie w przekonaniu, ze dzialam i poruszam sie
w trójwymiarowej przestrzeni wypelnionej przedmiotami. Rozmaite techniki
grametryczne i geometryczne pozwalaja mi nastepnie okreslic ksztalt, wymiary i
pozycje przedmiotów i zdeterminowac topologie miejsca, w którym sie one
znajduja. W ten sposób postawa naturalna, wspomagana chocby najbardziej
elementarna wiedza, umozliwia mi bycie w swiecie i poznawanie jego
rozciaglosci. [...]
Mimo
iz podstawowym kanalem informacji o zamieszkiwanej rzeczywistosci wydaje sie
byc kanal wzrokowy, realnosc odrebnosci bytu i istnienie swiata zewnetrznego
potwierdzane sa nieustanna praca szeroko pojetego aparatu zmyslowego. Dzialanie
zmyslów wzroku, sluchu, wechu, smaku, dotyku i równowagi uzupelniane jest praca
róznorodnych receptorów pozwalajacych odczuwac temperature, wilgotnosc,
wibracje i proporcje, ale takze stany wlasnego ciala-organizmu. To
symultaniczna aktywnosc wszystkich zmyslów umozliwia mi trafne rozpoznanie
rzeczywistosci, do której odsylaja mnie dane percepcyjne. [...]
Nieodparta
sila zmuszajaca mnie do ciaglej obserwacji jest niewatpliwie pozostaloscia
uwarunkowan swiata natury, w którym nieustanna ewaluacja naszego polozenia i
sledzenie wrogiej sytuacji otoczenia byly kwestia przezycia. Innych istotnych
doznan wzrokowych doswiadczamy z pewnoscia w okresie dziecinstwa. Pierwsze
wyciagniecie reki do swiata widzialnego i potwierdzenie nastepnie wszystkimi
zmyslami, ze swiat ten rzeczywiscie istnieje, jest bez watpienia doswiadczeniem
fundamentalnym. Wiarygodnosc obrazu potwierdzana jest równiez w procesie
ksztaltowania sie swiadomosci wlasnej odrebnosci i jednosci ciala. Obserwacja
cienia i odbicia lustrzanego pozwala zauwazyc, ze zarówno nasze cialo, jak i
inne przedmioty moga byc reprezentowane w sytuacji dajacej sie postrzegac
wzrokowo. Te powszechne przyklady tlumacza, dlaczego, mimo swiadomosci, ze to
tylko obraz, podswiadomie utozsamiamy obraz z rzeczywistoscia. Kolejne,
pózniejsze doswiadczenia swiata udowadniaja nam, ze obraz niekoniecznie pokrywa
sie z rzeczywistoscia, ale pozostaje nam przyjemnosc, rodzaj zabawy polegajacej
na tym, ze swiadomie dajemy sie oszukiwac. Jest to zabawa terapeutyczna,
pozwalajaca odpoczac od ciezaru rzeczywistosci, ale staje sie pulapka, jezeli
ze zmeczenia, z braku czasu lub z powodu leków, pragnien i frustracji
"zostajemy" w obrazie. Pozostanie w obrazie to pewnego rodzaju
rezygnacja z jego weryfikacji, z identyfikacji rzeczywistosci, do której on
odsyla (historia niewiernego Tomasza poucza nas, ze potrzeba wielozmyslowej
weryfikacji obrazu nie jest jedynie kwestia wieku). Rezygnacja ta implikuje
wiare, a wiec niemoznosc zobaczenia samego obrazu i mechaniki jego obrazowania.
Wiara w obraz stawia nas w sytuacji szczególnej adoracji (ufnosci, obawy utraty
i koniecznosci powrotu...), a wiec slabosci i bezradnosci kognitywnej. To
"pozostanie w obrazie", ten stosunek uzaleznienia od obrazu nazywam
tutaj iluzja lokalna. [...]
Z cyklu "Interfejsy" : Mise ą jour de l'index
(Aktualizacja indeksu), 2004; 15 secondes sur
l'écran (15 sekund na ekranie), 2004 [mikroperformance - komputer,
fotografia cyfrowa]
W
szerokim programie informatycznej kontroli biologii i wielopoziomowych
przejawów zycia stawka rozwoju nowych technologii komunikacji jest perspektywa
kontroli przestrzeni niematerialnych, obszaru snów, marzen, pragnien, emocji i
wyobrazni, a takze przeszlosci historycznej, indywidualnej i zbiorowej. [...]
Podstawowa
terminologia okreslajaca rzeczywistosc cyberprzestrzeni Internet
(miedzysiec); Web (tkanka, pajeczyna); domain (teren, domena); gateway (brama,
miejsce dostepu); site (miejsce, teren, polozenie); interface (miejsce laczace,
strefa progowa, miedzyprzestrzen, plaszczyzna posrednia, rozdzielajaca/laczaca
dwa rózne srodowiska); online (na linii, w sieci, w polaczeniu) oraz w jezyku
francuskim: Toile (plótno, siatka, tkanina, pajeczyna); Réseau (siec, siatka);
borne (limit, punkt graniczny); passerelle (kladka, pomost, lacznik) jest w
duzej mierze terminologia geometrii przestrzennej, odzwierciedlajaca nieobecnosc
czasu w wirtualnej pajeczynie, w której sami jestesmy pajakiem oczekujacym
wibracji wywolanych wlasnym uczeszczaniem interfejsów. Uderzajaca jest takze
specyficzna "plaskosc", brak "grubosci" i kartograficzna,
niemalze pozioma struktura tej konfiguracji, charakteryzujaca zazwyczaj
powierzchnie mapy lub wlasnie usytuowanego poziomo obrazu. Pojecia szybkosci i
plynnosci (surfingu), które okreslaja zazwyczaj dynamike Internetu, wskazuja
bardziej na slizganie sie po bezgranicznej tafli lodowej, która pod wplywem
ciepla przemieszczajacego sie po niej ciala (wzroku?)
nadtapia epiderme oszronionej powloki, odslaniajac fragmenty zycia uwiezione w
zamrozonym i bezczasowym trwaniu. Tak "ogrzane" fragmenty
projektowane sa nastepnie, jak obrazy fatamorgany, na powierzchnie interfejsów.
[...]
Plaskosc,
szybkosc, plynnosc, symultanicznosc, bezwonnosc, beztemperaturowa swietlistosc,
stymulacje subliminalne i monozmyslowosc kanalu wizualnego (wspomaganego pasmem
dzwiekowym, który bynajmniej nie jest kanalem weryfikacji) to skladowe klimatu
cyberprzestrzeni. [...]
Ryzyko
"przebywania w Internecie" to modyfikacja kategorii miejsca, czasu i
dystansu, dysocjacja czasu i przestrzeni, i w koncu - utrata reperów
czasoprzestrzennych doswiadczenia, czyli rodzaj achronicznej histerii topologicznej: multiplikacja sites, bezczasowosc miejsc
wirtualnych podrózy, subiektywnosc czasu pobytu, nawarstwienie czasu
(symultanicznosc), tele-obecnosc w kilku "miejscach" jednoczesnie,
medialny dystans doswiadczenia on live i in situ. Tak zmodyfikowanemu
doswiadczeniu towarzyszy wirtualizacja czasoprzestrzeni (niemoznosc lokalizacji
miejsca i nieproporcjonalnosc czasu do "przemierzanego" dystansu)
oraz niesprawdzalnosc zródla emisji i wiarygodnosci transmitowanych danych
(niemoznosc potwierdzenia doswiadczenia pelnym kanalem wielozmyslowym), a w
konsekwencji - chroniczna iluzja lokalna i inhibicja procesów
kognitywnych. Pozornie wielozmyslowa rzeczywistosc, dostepna droga mediacji
wizjo-kasków i ekranów dotykowych, jest rzeczywistoscia doswiadczana "na
zewnatrz" ciala, poza zasiegiem aparatu zmyslowego. Zludzenie mozliwe jest
dzieki de-materializacji czasoprzestrzeni, czyli dzieki numeryzacji
wspólrzednych topologicznych i stanów fizycznych materii (ruchu powietrza,
temperatury...) oraz ich modelizacji - "przetlumaczeniu" ich na
bodzce wzrokowe. Gest wykonywany w przestrzeni wirtualnej kontrolowany jest
wizualnie. Mimo wielu obiecujacych prób uwzglednienia w technologii komunikacji
innych kanalów zmyslowych, pasmo wizualne ma przed soba jeszcze dluga i
"swietlista" przyszlosc. [...]
Skuteczne
"poruszanie sie" w wirtualnej rzeczywistosci, której jedyna
materializacja jest jej inkarnacja w obrazie na krawedzi interfejsu,
uwarunkowane jest wypracowaniem nowych postaw kognitywnych, zaleznych od redefinicji
wymiaru czasowego cyberprzestrzeni i opartych na skutecznych metodach
uwierzytelniania obrazu. [...]
Microperformance ą deux mains (Mikroperformance na dwie rece), 2000. Z
cyklu "Seuil-scopie" (Progoskopie). [skan
RVB, 4961x7016 pikseli]
Powyzsze
luzne notatki sa w duzej mierze rezultatem przemyslen towarzyszacych praktyce
performance oraz tradycyjnej produkcji obrazu:
malarstwo jako pokrywanie, nawarstwianie, jako filtr nasaczajacy wizje w
wymiarze czasowym; fotografia dlugoczasowa jako doswiadczanie swiata za pomoca
dyspozytywu technicznego, implikujace percepcje, kognicje, pamiec i zapis
zmiennej rzeczywistosci, oraz performance - jako subiektywne i wielozmyslowe
doswiadczanie czasoprzestrzeni. Znaczenie tych refleksji, które w zadnym
wypadku nie pretenduja do rangi wyczerpujacej analizy, polega wiec na tym, ze
ich zródlo usytuowane jest w tradycyjnej praktyce artystycznej, wzbogacanej
codziennym, banalnym obcowaniem z nowa rzeczywistoscia technologiczna, która
stymuluje spontaniczna i intuicyjna akceptacje zmieniajacego sie otoczenia.
Dlatego sklonny jestem twierdzic, ze nawet najbardziej klasyczne doswiadczenie
artystyczne (taniec, spiew, malarstwo, rzezba, architektura...) podejmowane
wspólczesnie rózni sie od tego, które praktykowalismy przed zaistnieniem
Internetu i nowych technologii komunikacji wlasnie tym, ze realizuje sie z
udzialem swiadomosci aktualnego stanu rzeczy. Tworzenie tradycyjnego obrazu
malarskiego, któremu towarzyszy swiadomosc metod produkcji, rejestracji i
transmisji obrazu cyfrowego lub doswiadczenie czasoprzestrzeni typu
performance, wzbogacone swiadomoscia istnienia sensorów zdolnych uchwycic ruch
i zapisac go w jezyku cyfrowym, nalezy wiec zaliczyc do form sztuki
komputerowej, internetowej i multimedialnej.
Projekt zapisu ruchu czlowieka metoda analizy wspólrzednych
przestrzennych znaczników umieszczonych na modelu. 1984 - 1985
Swiadomosc
ta jest dzis bardziej niz kiedykolwiek niezbedna w praktykach artystycznych,
które posluguja sie archaicznym gestem technicznym lub jedynie wlasnym cialem i
rzeczywistoscia "w zasiegu reki". Postulat udzialu artysty w pracach
naukowo-badawczych w dziedzinie nowych technologii formulowalem juz
wielokrotnie w licznych referatach i programach ksztalcenia artystycznego. W
niniejszym komentarzu pragne jedynie zwrócic uwage na koniecznosc podtrzymania
eksperymentu w postawie naturalnej, który, w zderzeniu z chocby tylko codzienna
i prywatna praktyka nowych mediów, moze byc równiez zródlem nowych kompetencji.
Nie chodzi bowiem jedynie o design interfejsów i
sztuke Internetu, ale o wspólna kreacje Internetu. W szeroko pojetej kulturze
epoki Internetu, sztuka Internetu i sztuka swiadoma Internetu wpisuja
sie w ten sam projekt - wypracowania nowych form zbiorowej inteligencji
niezbednych do wspóltworzenia zamieszkiwalnej przestrzeni wirtualnej.